Podczas moich częstych w tym roku pobytów w Kamieniu Pomorskim wieczorny spacer zawsze przebiegał koło odrestaurowanego dworku. Tu mieszkał w XVIII wieku skromny dziekan kapituły katedralnej, Ewald Juergen von Kleist, i tu zajmował się swoim hobby -elektrycznością. 11 października 1745 roku przeprowadził po raz pierwszy na świecie udane doświadczenie z kondensatorem energii elektrycznej.
Kleist opisał swój eksperyment w liście do współzałożyciela gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, diakona kościoła św. Jana, Paula Świetlickiego, który zreferował go Danielowi Gralathowi. Jak pisze prof. Januszajtis, Gralath miał problemy z powtórzeniem doświadczenia, zrobił to dopiero po 3 miesiącach.
W tym czasie jednak na pomysł kondensatora wpadł w Lejdzie van Musschenbroeck i opublikował pracę na ten temat.
Daniel Gralath walczył o uznanie pierwszeństwa Kleista (cytuję za Marianem Klasikem): „Nie potrafię sobie wprawdzie przypomnieć tutaj ostatniego doświadczenia, w trakcie którego pan Allman i pan van Musschenbroeck zauważyli silny wstrząs, ponieważ eksperyment ten w gruncie rzeczy dokładnie zgadza się z odkryciem pana prałata von Kleista i dlatego nie można tu mówić o czymś nowym, ponieważ w Lejdzie ów pomysł narodził się spontanicznie, bez wiedzy o obserwacjach pana Kleista,... z tego względu aby uniknąć podejrzeń o stronniczość uważałem za konieczne, aby to doświadczenie upublicznić nie tylko w porządku czasowym, ale także podzielić się z czytelnikami wiadomościami o okolicznościach, o których dowiedziałem się częściowo z drukowanych a częściowo z pisanych (w listach) wiadomości”.
Jednak mleko się już rozlało.
Gdyby kamieński dziekan wziął sprawy w swoje ręce i sam opublikował drukiem opis eksperymentu, w podręcznikach fizyki nie byłoby dziś butelki lejdejskiej, tylko butelka von Kleista. A w Kamieniu poza Katedrą może zwiedzalibyśmy muzeum elektryczności.
Dziś pamiątkowa tablica na głazie przed dworkiem dziekana przypomina o człowieku, który wymyślił prototyp baterii i powerbanka.
TAGI: von Kleist, butelka lejdejska, Kamień Pomorski, Towarzystwo Przyrodnicze